«شما چیزی هستید که میخورید!» این جمله شاید در ظاهر کمی مادیگرایانه و بیاساس به نظر برسد، اما از نظر پزشکی یک جمله کلیشهای است که هنوز منطقی مینمایاند.
فرض کنید بین انواع مواد مغذی موجود در غذاها و ترکیبات موجود در بدن رابطه وجود دارد و همچنین اگر مواد غذایی و مواد مغذی ضروری موجود درآن در اختیار باشد، بدن بتواند به درستی ساخته شده، سالم بماند و وقتی بیمار شد درمان شود در این صورت رابطهای منطقی بین آن چیز که میخورید و آن چیز که به لحاظ فیزیولوژی هستید، خواهید یافت.
بدن انسان ساختمان سازمان یافتهای از مواد شیمیایی است. این مواد به هم میپیوندند تا سلول را تشکیل دهند و ثبات آن را باعث شوند. گروه سلولها، بافتها، اندامها و دستگاهها و ارگانیسمها سیستمی فعال را میسازند. بنابراین انسان یک ساختمان بسیار پیچیده دارد و تمام بخشها برای اینکه خوب عمل کنند به هم و به تعاملی صحیح و مناسب با فضای بیرون از خود وابستهاند.
چهار عنصر شیمیایی اکسیژن، کربن، هیدروژن و ازت ۹۶ درصد وزن بدن و آب که فراوانترین ترکیب در بدن است، تقریبا دو سوم وزن بدن را تشکیل میدهند.
در افراد سالم، فرایندهای محیط درونی بدن متوازن هستند به طوری که حالت تعادل برقرار میگردد. این وضع پایدار هموستاز نامیده میشود. آب در برقراری و ثبات این وضعیت دخالت دارد.
آب، جزو ضروری همه بافتهای بدن است. به عنوان یک حلال باعث قابلیت دسترسی بسیاری از مواد حل شونده برای عملکرد سلول میگردد و محیط مورد نیاز برای همه واکنشها میباشد. آب برای روندهای فیزیولوژیک هضم، جذب و دفع ضروری است و نقش کلیدی در ساختمان و عملکرد سیستم گردش خون داشته و به عنوان محیط انتقالی برای همه مواد مغذی در بدن عمل میکند. همچنین آب باعث ثبات فیزیکی و شیمیایی مایعات داخل و خارج سلولی شده و نقش مستقیمی در نگهداری دمای بدن دارد. در هوای گرم، تعریق باعث خنک شدن بدن میگردد و در ازای تبخیر هر لیتر از آب به شکل تعریق، ۶۰۰ کیلوکالری از حرارت بدن کاسته میشود.
باتوجه به اهمیت آب در بدن و ذکر این نکته که کاهش ۲۰درصد از آب بدن ممکن است منجر به مرگ شود و کاهش فقط ۱۰درصد باعث اختلالات شدید میگردد، لزوم تامین این ماده مغذی ضروری، به صورت صحیح و در زمان مناسب انکار ناشدنی است.قسمت اعظم آب از طریق مصرف غذاها و آشامیدنیها به بدن میرسد. در فعالیت سلولی از آب استفاده و همچنین تولید نیز میشود. آب تولید شده از متابولیسم کربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها، آب متابولیکی نام دارد.
نیاز به آب
بدن برای ذخیره آب، آمادگی ندارد، بنابراین مقدار آب دفع شده در ۲۴ ساعت باید به نحوی جایگزین گردد تا کارایی و سلامت بدن حفظ شود. تحت شرایط معمولی مقدار مجاز براساس مقدار دریافت کالری توصیه شده حدود یک میلیلیتر به ازای هر کیلوکالری برای بزرگسالان و ۵/۱ میلیلیتر به ازای هر کیلوکالری برای کودکان است.
در بیشتر موارد مقدار مجاز توصیه شده برای بزرگسالان ۲ تا ۵/۲ لیتر است که بستگی به اندازه بدن دارد. کودکان به علت محدودیت ظرفیت کلیه برای دفع مواد محلول کلیوی و درصد بیشتر آب بدن و همچنین بیشتر بودن سطح بدن به ازای هر واحد وزن بدن، نیاز بیشتری به آب دارند.
تشنگی معمولا علامتی کافی برای نیاز به مصرف آب است بجز در کودکان ورزشکارانی که فعالیت سنگین دارند، بیماران و گاهی سالمندان که حس تشنگی آنها کاهش مییابد.
ماءالشعیر تشنگیزدا ست
ماءالشعیر یکی از نوشیدنیهای معمول است که از جوانه جو حاصل میشود و در رفع تشنگی موثر است.
رفع خستگی اعصاب، کمک به دفع سنگهای کلیوی در صورت عدم مصرف افراطی و جلوگیری از تشکیل این سنگها در صورت مصرف متناسب از دیگر خواص آن است.همچنین ماءالشعیر در تامین آب و الکترولیتهای بدن نوشیدنی مناسبی است.
جو یکی از غلات است که از قدیم به عنوان منبع تامین غذای بشر مطرح بوده است و خود نیز دارای اکثر مواد مغذی موجود در غلات است. البته امروزه گندم جای او را گرفته، زیرا در نانوایی استفاده از آن رایجتر است.
برای همین جو بیشتر برای تهیه نوشیدنیها مصرف میشود. ماءالشعیر از استحصال دانههای جو به دست میآید و علاوه بر جو از آب رازک و سایر افزودنیهای مجاز خوراکی در آن به کار میرود.
ماءالشعیر دارای چندین و چند نوع ترکیب مختلف از جمله ساکارز، گلوکز، مالتوز و ویتامین C، ویتامینهای گروه B، اسیدهای آلی، انواع آمینواسیدها، املاح، اسید نوکلئیک و آب گازدار است که در مراحل ساخت آن بعضی از این اجزا از مواد خاصی حاصل میشوند که در طول انجام پروسه بدون تغییر میمانند و بقیه ترکیبات نیز از تغییرات شیمیایی و بیوشیمیایی مواد خام در طول مالتسازی، آسیاب کردن، جوشاندن و تخمیر به دست میآیند. که این ترکیبات با هم خواص ماءالشعیر میشوند.
خواص ماءالشعیر
ماءالشعیر یک نوشیدنی سالم با خواص شگفت انگیز است که در ادامه این مقاله از مجله پزشکان به بررسی 10 مورد از مهمترین آنها میپردازیم.
1. سرشار از ویتامین ها
از ۲۰ نوع آمینواسید ضروری، ۱۶ مورد در این نوشیدنی موجود است که برای رشد کودکان ضروری و مفید میباشد. از این رو این نوشیدنی به مادران باردار، در حد تعادل توصیه میشود.
در هر لیتر از ماءالشعیر تقریبا ۲۰ میلیگرم ویتامین C موجود است.ویتامینهای گروه B و آمینواسیدهای موجود در آن برای پوست و مو بسیار مناسب هستند. همچنین برای رشد مو و جلوگیری از ریزش آن میتوانند مفید باشند. این ویتامینها محلول در آب هستند و به راحتی وارد فاز آبی ماءالشعیر در حین جوشش میشوند و در سنتز میانجیهای عصبی نقش مهمی دارند و باعث رفع استرس و بسیاری از اختلالات عصبی دیگر میشوند. از طرفی چون در متابولیسم مواد مغذی نیز دخیلاند، برای افراد کم اشتها نیز مفید میباشند.
همچنین این محصول از منابع خوب برخی فیتوکمیکالها از جمله فلاوونوئیدها، کاروتنوئیدها و آنتوسیانینها است و مصرف آن میتواند در بهبود عملکرد خونرسانی و قلب و همینطور کاهش ابتلا به پرفشاری خون و سلامت کلیهها، محافظت از بدن در برابر بروز سرطانها، سکتههای قلبی و مغزی و غیره موثر باشد.
از گذشته برای درمان سل، بیماریهای ریوی، سردرد و تنگی نفس از این محصول استفاده میشده است و همچنین به خاطر خاصیت ضدعفونی کنندگی روده برای جلوگیری از وبا توصیه میشده است.
این نوشیدنی برای اینکه حاوی اسیدهای آلی است، در افرادی که ترشح اسید معده آنها کم و نامطلوب است، اثرات خوبی دارد و در هضم غذا نیز کمک میکند. همچنین اثر آن در درمان نقرس و سرفههای خشک نیز مورد نظر است.
به ورزشکاران، مصرف ماءالشعیر برای افزایش استقامت توصیه میشود.محققان دانشگاه گراندای اسپانیا در آزمایشی روی ۲۵ نفر ورزشکار دریافتند، مصرف ماءالشعیر بعد از فعالیت بدنی زیاد و خسته شدن، میتواند به بازسازی و تامین انرژی از دست رفته بدن کمک کند.
البته این ماده به خاطر خاصیت بالا بردن اشتها میتواند باعث اضافه وزن نیز گردد. از این رو به افرادی که از لاغری مفرط رنج میبرند توصیه میشود.در مصرف این نوشیدنی باید اعتدال را رعایت کرد زیرا مصرف مزمن و بیش از حد آن میتواند باعث بزرگی شکم شود.
2. کاهش استرس
در دنیای پر از فشارهای روزمره، استفاده از یک نوشیدنی که اثرات مثبت روانی داشته باشد، بسیار اهمیت دارد. تحقیقات علمی نشان دادهاند که عطر و طعم ماء الشعیر میتوانند از طریق تحریک حسهای مختلف، احساس آرامش و رضایت را در فرد ایجاد نمایند.
این نوشیدنی طبیعی به دلیل خواص آرامشبخش خود، به ویژه پس از یک روز طولانی و پرتنش، در میان افراد محبوبیت یافته است. با مصرف ماء الشعیر، احتمالاً فرد احساس طراوت و نشاط بیشتری خواهد کرد که میتواند به کاهش سطح تنش و اضطراب کمک نماید. عطر دلپذیر و طعم ملایم این نوشیدنی میتواند به آرامش ذهن و تنفس کند و فرد را از جنبههای منفی زندگی دور کند.
به طور کلی، ماء الشعیر بدون الکل نه تنها یک نوشیدنی خوشمزه است، بلکه میتواند به عنوان ابزاری موثر در مدیریت استرس و اضطراب به کار گرفته شود. به همین دلیل، افزایش آگاهی و مصرف این نوشیدنی میتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند.
3. بهبود خواب
نوشیدن ماء الشعیر قبل از خواب به عنوان یک روش طبیعی و سالم برای بهبود کیفیت خواب شناخته میشود. یکی از ویژگیهای بارز این نوشیدنی، عدم وجود کافئین در آن است. کافئین، که به طور معمول در بسیاری از نوشیدنیها یافت میشود، به عنوان یک محرک عمل میکند و معمولاً میتواند موجب بیخوابی و مشکلات خواب شود. از این رو، انتخاب ماء الشعیر بدون الکل میتواند به شما کمک کند تا خواب بهتری داشته باشید.
ترکیبات آرامشبخش موجود در ماء الشعیر میتواند به کاهش استرس و تنشهای روزمره کمک کند. این نوشیدنی سرشار از ویتامینها و مواد معدنی است که علاوه بر تأثیر مثبت بر خواب، به حمایت از سلامت عمومی نیز کمک میکند. به عنوان مثال، وجود منیزیم در ماء الشعیر به تسکین اعصاب و بهبود خواب عمی کمک میکند. از سوی دیگر، این نوشیدنی سبک و هضم آسان نیز کمک میکند تا شبها احساس سبکی کنید و از خواب آرامتری برخوردار شوید.
4. تقویت سیستم ایمنی
ماء الشعیر یکی از نوشیدنیهای طبیعی و مفید است که به دلیل دارا بودن ویتامینها و آنتیاکسیدانهای بالا، توانسته است به عنوان یک تقویتکننده طبیعی برای سیستم ایمنی بدن شناخته شود. این نوشیدنی مغذی که از تخمیر مالت تولید میشود، منبعی غنی از مواد مغذی ضروری است که میتواند تأثیرات مثبتی بر سلامت عمومی انسان بگذارد.
ویتامینهایی نظیر ویتامین C، ویتامین B6 و ویتامین D که در ماء الشعیر یافت میشوند، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی ایفا میکنند. ویتامین C به عنوان یک آنتیاکسیدان قوی عمل کرده و میتواند به کاهش التهاب و عفونت کمک کند. از سوی دیگر، ویتامینهای گروه B به عنوان عوامل حیاتبخش در فرآیند تولید انرژی و عملکرد بهینه سیستم ایمنی شناخته میشوند.
5. هیدراتاسیون مناسب
ماء الشعیر به دلیل غنای خود از آب، میتواند تأثیر قابلتوجهی در هیدراتاسیون بدن داشته باشد. یکی از مشکلاتی که بسیاری از افراد با آن مواجهاند، عدم نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز است. ماء الشعیر به عنوان یک نوشیدنی سالم و مغذی، میتواند یکی از گزینههای جایگزین برای آب معمولی باشد. این نوشیدنی نه تنها به تأمین نیازهای آبی بدن کمک میکند بلکه به دلیل فقدان قند و مواد افزودنی مضر، از طریق هیدراته نگهداشتن بدن، تأثیرات منفی ناشی از مصرف نوشیدنیهای با قند بالا را کاهش میدهد.
افزون بر این، برخی از مطالعات نشان دادهاند که ماء الشعیر دارای الکترولیتها و مواد معدنی است که به تعادل مایعات در بدن کمک میکند. این الکترولیتها برای حفظ عملکرد صحیح سلولها و بافتها ضروری هستند. با توجه به اینکه این نوشیدنی حاوی ویتامینها و مواد مغذی نیز میباشد، میتواند به عنوان یک مکمل مناسب در کنار برنامه غذایی روزانه، به بهبود سطح انرژی و کارایی بدن کمک کند.
6. کاهش کلسترول
تحقیقات بیشماری در این زمینه انجام شده است که نشان میدهند افرادی که از ماء الشعیر به عنوان یک نوشیدنی روزانه مصرف میکنند، معمولاً در مقایسه با افرادی که این نوشیدنی را مصرف نمیکنند، سطح کلسترول کمتری دارند. مهم است که در کنار مصرف ماء الشعیر، رژیم غذایی متوازن و فعالیتهای ورزشی نیز مورد توجه قرار گیرد تا به نتایج مطلوب در کاهش کلسترول و حفظ سلامت قلبی-عروقی دست یابید.
7. سلامت قلب
ماء الشعیر دارای آنتیاکسیدانهای طبیعی است که به کاهش التهاب در بدن کمک میکند. التهاب مزمن یکی از عوامل خطر ساز برای بیماریهای قلبی است. با کاهش این التهاب، سلامت قلب بهبود یافته و احتمال بروز مشکلات جدی کمتر میشود. همچنین، برخی تحقیقها نشان دادهاند که نوشیدن ماء الشعیر میتواند به کاهش سطح کلسترول LDL، یا همان کلسترول بد، کمک کند. این امر موجب بهبود تعادل لیپیدها در خون و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی میشود.
8. بهبود گوارش
این نوشیدنی به دلیل وجود فیبرهای غذایی و ترکیبات پیشدارویی میتواند به عملکرد بهتر سیستم گوارش کمک کند. فیبر موجود در ماء الشعیر باعث افزایش حجم مدفوع و تسهیل حرکت آن در رودهها میشود که به کاهش یبوست و بهبود فرآیند هضم کمک میکند.
همچنین، ترکیبات آنتیاکسیدانی و مواد مغذی موجود در ماء الشعیر میتوانند در کاهش التهابات روده و کمک به سلامت رودهها موثر باشند. این امر بخصوص برای افرادی که دچار مشکلات گوارشی مزمن، مانند سندروم روده تحریکپذیر، هستند، حائز اهمیت است. با مصرف ماء الشعیر، میتوان به بهبود علائم این نوع اختلالات کمک کرد و کیفیت زندگی را ارتقاء داد.
علاوه بر این، ماء الشعیر فاقد الکل به مراتب گزینهای سالمتر در مقایسه با نوشیدنیهای حاوی الکل و قندهای اضافی است. این نوشیدنی میتواند به عنوان یک مکمل غذایی در رژیم غذایی روزانه افراد گنجانده شود. به این ترتیب، مصرف منظم ماء الشعیر میتواند به عنوان یک راهکار طبیعی برای بهبود مشکلات گوارشی و حفظ سلامت کلی رودهها تلقی شود.
9. انرژیزایی طبیعی
ماء الشعیر به عنوان یک منبع طبیعی انرژی شناخته میشود که به دلیل ترکیبات مغذی موجود در آن، میتواند به تأمین انرژی روزانه افراد کمک کند. این نوشیدنی غنی از کربوهیدراتهای سالم است که به سرعت در بدن جذب شده و به منبعی موثر برای تأمین انرژی تبدیل میشود. کربوهیدراتها به عنوان سوخت اصلی بدن، نقش حیاتی در حفظ عملکرد بهینه سیستمهای مختلف بدن ایفا میکنند.
10. مناسب برای همه سنین
یکی از اصلیترین مزایای ماء الشعیر بدون الکل، مناسب بودن این نوشیدنی برای تمامی سنین و گروههای سنی مختلف است. این ویژگی بسیار حائز اهمیت میباشد، زیرا به خانوادهها و گروههای اجتماعی این امکان را میدهد که از یک نوشیدنی سالم و طبیعی بهرهمند شوند. ماء الشعیر به عنوان یک نوشیدنی غیرالکلی، به ویژه برای کودکان و جوانان بسیار مناسب است. این نوشیدنی میتواند به درستی در وعدههای غذایی آنها گنجانده شود، بدون آنکه نگران عوارض ناشی از مصرف الکل باشید.
مواد موجود در ماءالشعیر
رازک:
با نام علمی Humulus Lupulus L و نام عمومی HOP یکی از تنها دو جنس موجود در خانواده شاهدانه است. این گیاه علفی چند ساله و بالارونده، گلهای نر و ماده را در دو پایگاه جداگانه دارد.
Humulus Lupulus L تنها جنس از اینگونه است که بومی مناطق شمالی ایران میباشد، در تحقیقی توسط محققان ایرانی مشخص شد اثر ضد دردی رازک از مورفین با دوز ۵/۰ میلی گرم بر کیلوگرم ( mg/kgم۵/۰) بیشتر و از اثر مورفین با دوز یک میلیگرم بر کیلوگرم (mg/kgم۱ ) کمتر است! تراوش عطر تند یکی از خصوصیاتی است که اسانس یا عصاره رازک در خود دارد تا آنجا که مقدار یک بیلینیوم آن را به راحتی میتوان حس کرد!
از زمانهای دور پزشکان چین و روم و یونان برای رفع ناراحتیهای معده و روده از عصاره رازک استفاده میکردند. ولی زمان استفاده از عصاره این گیاه به عنوان نوشابه، به قرون وسطی بر میگردد!
محققان در قرن ۱۱ به خواص دارویی عصاره رازک که به عنوان تقویتکننده معده و صاف کننده خون و مسهل توسط مردم به کار میرفت، پی بردند.ترکیبی به نام «لوپولین» در عصاره رازک در تسکین جسم و روان موثر است.در قرن ۱۹ نیز حکما عصاره این گیاه را به عنوان داروی مسکن و خوابآور توصیه میکردند. امروزه عصاره رازک در بسیاری از صنایع و به عنوان یک گیاه معطر کاربرد دارد.
مالت جو:
جو مانند گندم از گیاهان مهم تیره غلات (گرامینه) است و از جنس هوردنوم و گونه sativun یا Vulgare میباشد.
مالت و محصولات مالتی با به کارگیری فرآیند مالتسازی و عصارهگیری از غلات به ویژه دانه جو به دست میآیند و چون حاوی آنزیمهای گروه هیدرولاز از جمله آلفا و بتا آمیلاز، قندهای قابل تخمیر دکسترین، ویتامینهای B۵، B۶ و بیوتین و پروتئین و املاح با ارزش هستند، بسیار اهمیت دارند.
در تحقیقی روی خاکستر آن مشخص شد که حاوی پتاسیم، آهن، سدیم، کلسیم و مس نیز هستند. همچنین چربی موجود در عصاره مالت در حد Trace بسیار کمی است که میتواند در افرادی که دچار چربی بالا هستند نیز استفاده شود و انرژیزایی آن در ۱۰۰ گرم ماده خشک ۶۳/۱۷ + ۸۸/۳۰۴ است.
مالت جو در هضم غذا کمک میکند و سینه را نرم مینماید و برای سوءهاضمه نیز تجویز میشود.محققان وزارت کشاورزی آمریکا در مرکز تحقیقات مادیسن، ۳ ترکیب جداگانه در جو کشف کردند که قابلیت کبد در ساختن کلسترول نوع LDL (بد) را مهار میکند.
برخی متخصصان معتقدند مواد شیمیایی معروف به مهار کنندههای پروتئاز که در دانههای گیاهی از جمله جو موجودند، عوامل سرطانزا را در روده سرکوب میکنند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه تحقیقات صورت گرفته روی موشهای آزمایشگاهی نشان داده که ماءالشعیر نوعی خاصیت مصونیت زایی در برابر ابتلا به سرطان دارد. یکی از محققان ژاپنی دو گروه موش را در معرض مواد شیمیایی سرطانزا موسوم به هیتر و سایکلیک آمینها قرار داد که در گوشت و ماهی پخته یافت میشوند. یک گروه از موشها که با ماءالشعیر تغذیه شدند، میزان آسیب DNA طحال، شش و کلیه آنها ۸۵ درصد کمتر از گروه دیگر بود که فقط با آب تغذیه شده بودند!
تهیه ماءالشعیر
ابتد جو تحت تاثیر فرایندهای مختلف از لحاظ کمی و کیفی بهبود مییابد و سپس غربال شده و ضایعاتش گرفته شده و بعد از آن خیس خورده و جوانه میزند.
جوهای جوانهزده را مالت میگویند که در مرحله جوانهزنی بر اثر عملکرد آنزیمهای مختلف موجود در جو، مواد مغذی بسیاری تشکیل و یا افزایش مییابند (مثل ویتامینهای گروه B و اسیدهای آمینه ضروری) سپس مالت را میجوشانند و با افزودن مواد خوراکی مجاز و رازک، مایع حاصل را صاف و بستهبندی میکنند.
رازک ویژگیهای خاصی به این نوشیدنی میدهد. با رسوب پروتئین باعث شفافیت آن میشود عطر خاصی به آن میبخشد همچنین ته مزه تلخ ماءالشعیر مربوط به رازک است و نیز با خاصیت آنتیبیوتیکی که به پایداری ماءالشعیر کمک میکند، موجبات ثبات این نوشیدنی را فراهم مینماید.
بسیاری از مواد مغذی مالت در هنگام جوشش وارد آب میشود و ارزش غذایی خوبی از نظر املاح و ویتامینها و اسیدهای آمینه به این نوشیدنی میبخشد.
● ویتامینهای محلول در آب
تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، ویتامین B۶، اسید پانتوتنیک (B۵)، بیوتین، اسید فولیک، ویتامین B۱۲ و ویتامین C را گویند. این ویتامینها در قسمت مایع سلولها پراکندهاند و کوفکاتور ضروری یا پیش ماده کمکی آنزیمهایی هستند که در قسمتهای مختلف متابولیسم در گیرند. از آنجا که این ویتامینها در مقادیر قابل توجهی ذخیره نمیشوند مصرف مرتب آنها ضروری است.
بحث در مورد خواص تک تک این ویتامینها بسیار است و از حوصله این مقاله خارج میباشد. به هر حال کمبود هر کدام از آنها عوارض متعددی را به همراه دارد…
به هر حال مواد موجود در ماءالشعیر هر یک خواص تعیینکننده ای دارند مثلا انواع کربوهیدراتهای موجود در آن در بحث انرژیزایی موثراند و یا اسیدهای آلی هر یک خواص خود را دارند. همچنین انواع آمینواسیدها که پیشساز پروتئینها هستند در رشد ساختمان و ترکیب بدن منقشند. ازطرفی هر یک از املاح به کار رفته درماءالشعیر ویژگیهای خاص خود را دارند.
با تمام این اوصاف از لبه دیگر تیغ نباید غافل شد! مصرف بیش از حد و افراطی هر ماده مغذی از جمله ماءالشعیر میتواند عواقبی داشته باشد.
اگر اسید فسفریک به کار رفته در این نوشیدنی که به صورت گازدار است، زیاد باشد، میتواند موجب پوکی استخوان شود و حتی برعکس مصرف متعادل آن موجبات سنگ کلیه را فراهم آورد! بحث اضافه وزن هم، همانطور که قبلا ذکر شد مورد توجه است.به هر حال مصرف متناسب و متعادل ماءالشعیر به جای نوشابههای گازدار دیگر توصیه میشود اما اگر از حد اعتدال خارج شود اصلا مناسب نیست.
