برای بسیاری از ما پیش آمده است که پس از مصرف غذای سنگین یا نامناسب، با مشکلات گوارشی روبرو شویم. در چنین شرایطی، دستگاه گوارش دچار اختلال شده و علائمی مانند نفخ، یبوست، سوزش سر دل یا اسهال بروز می کند که نه تنها ناراحت کننده است، بلکه می تواند روند طبیعی زندگی روزمره از جمله خواب، کار و فعالیت های اجتماعی را مختل کند.
به گفته دکتر کِیلن گراهام، متخصص طب داخلی:
«مشکلات گوارشی ممکن است باعث ناراحتی جسمی یا حتی شرمندگی فرد شوند. بسیاری از افراد تمایلی به صحبت درباره این مسائل، حتی با پزشک خود، ندارند. در حالی که اغلب این مشکلات جدی نیستند و با تغییر سبک زندگی قابل پیشگیری هستند.»
اگرچه در بیشتر موارد، اختلالات گوارشی به مرور زمان برطرف می شوند، اما تداوم یا تکرار آن ها می تواند نشانه وجود یک مشکل زمینه ای باشد که نیاز به بررسی تخصصی دارد. چنانچه علائم برای مدت طولانی ادامه یافت یا شدت گرفت، مراجعه به پزشک ضروری است.
شش راهکار موثر برای پیشگیری از مشکلات گوارشی
با اصلاح سبک زندگی و رعایت نکاتی ساده، می توان به میزان قابل توجهی از بروز اختلالات گوارشی جلوگیری کرد. در ادامه، شش توصیه مهم برای حفظ سلامت دستگاه گوارش را توضیح می دهیم:
۱. وعده های غذایی خود را کوچک تر اما مکرر کنید
مصرف سه وعده غذایی سنگین در روز می تواند فشار زیادی بر دستگاه گوارش وارد کند. پیشنهاد می شود تعداد وعده های غذایی را به چهار یا پنج وعده در روز افزایش داده و در هر وعده، حجم کمتری غذا میل کنید.
آهسته غذا خوردن و خوب جویدن، حس سیری را سریع تر ایجاد می کند و از پرخوری که علت اصلی نفخ، سوزش معده و سوءهاضمه است، جلوگیری می نماید.
۲. آب کافی بنوشید و مصرف الکل را محدود کنید
نوشیدن آب به میزان کافی برای دفع سموم بدن و تسهیل حرکات روده بسیار ضروری است. کم آبی بدن یکی از عوامل اصلی بروز یبوست محسوب می شود. مقدار نیاز به آب روزانه به عوامل مختلفی نظیر فعالیت بدنی، شرایط آب و هوایی و وضعیت سلامت فرد بستگی دارد.
همچنین، مصرف الکل باید به طور جدی کنترل شود، زیرا الکل با اختلال در ترشح اسید معده و جذب مواد مغذی، منجر به بروز مشکلاتی مانند سوزش سر دل، اسهال و حتی آسیب به کبد می گردد.
غذاهای تند نیز ممکن است برای برخی افراد، به ویژه افراد با معده حساس، ایجاد ناراحتی کنند. این مواد خوراکی می توانند باعث رفلاکس معده، سوزش سر دل و درد شکمی شوند.
۳. فعالیت بدنی منظم داشته باشید
ورزش روزانه، به ویژه فعالیت های هوازی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و کوهنوردی، نقش موثری در تحریک حرکات روده و پیشگیری از یبوست دارد.
علاوه بر آن، ورزش موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شده و تعادل فلور میکروبی روده را حفظ می کند که برای سلامت کلی بدن اهمیت بالایی دارد.
۴. حفظ وزن ایده آل بدن
اضافه وزن، به ویژه در ناحیه شکم، می تواند فشار بیشتری به معده وارد کرده و باعث تشدید سوزش معده، آروغ زدن و نفخ شود. برای کاهش وزن، لازم نیست اقدامات شدید و سریع انجام دهید؛ بلکه ایجاد تغییرات تدریجی مانند افزایش مصرف میوه ها و سبزیجات در وعده های غذایی، موثرتر و پایدارتر خواهد بود.
۵. انتخاب رژیم غذایی متعادل و سالم
مصرف غذاهای چرب، سرخ کرده و سنگین باید به حداقل برسد، زیرا این نوع مواد غذایی به سختی هضم شده و موجب اختلالات گوارشی می گردند. در مقابل، مواد غذایی سرشار از فیبر نظیر گیلاس، انگور، فلفل دلمه ای، انواع حبوبات، غلات کامل و مغزها، به بهبود عملکرد روده و کاهش یبوست کمک می کنند.
از سوی دیگر، ماهی های چرب مانند سالمون یا تُن نیز به دلیل دارا بودن اسیدهای چرب امگا-۳، خاصیت ضد التهابی داشته و برای سلامت دستگاه گوارش مفید هستند.
همچنین، مواد غذایی حاوی پروبیوتیک مانند ماست و کفیر، به حفظ تعادل باکتری های مفید روده کمک کرده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می نمایند.
۶. استرس را مدیریت کنید
تأثیر استرس بر دستگاه گوارش، غیرقابل انکار است. ساختار پیچیده اعصاب بین مغز و روده باعث شده تا هیجانات روحی مستقیماً بر عملکرد معده و روده تأثیر بگذارند.
به همین دلیل، احساس اضطراب، ناراحتی یا فشار روانی می تواند منجر به دل درد، نفخ و سایر ناراحتی های گوارشی شود.
در صورت تجربه استرس مداوم، استفاده از روش های آرام سازی مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی و همچنین داشتن خواب کافی توصیه می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشکلات گوارشی بر کیفیت زندگی روزانه شما تاثیر منفی گذاشته یا علائم به شکل مزمن ادامه دارند، باید با پزشک مشورت کنید.
برخی نشانه ها ممکن است هشداردهنده باشند و بیانگر بیماری های جدی تری مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، رفلاکس معده به مری (GERD)، زخم معده یا سنگ کیسه صفرا باشند.
در صورت مشاهده علائم زیر، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید:
-
دشواری در بلع غذا
-
استفراغ خونی یا تیره رنگ
-
وجود خون یا تیرگی در مدفوع
-
درد شدید در ناحیه شکم
-
کاهش وزن غیرقابل توجیه
بیماریهای گوارشی رایج
-
ریفلاکس معده (GERD) : بازگشت اسید معده به مری که باعث سوزش سر دل، ترش کردن و گلودرد مزمن می شود.
-
یبوست مزمن: حرکت کند روده و دفع سخت یا به ندرت مدفوع که معمولاً با نفخ و درد شکم همراه است.
-
سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS): اختلال عملکرد روده که باعث دل درد، اسهال یا یبوست متناوب و نفخ می شود، بدون آسیب ساختاری مشخص.
-
زخم معده یا دوازدهه: زخم باز در دیواره داخلی معده یا روده باریک ناشی از اسید، با علائم درد شکم و حالت تهوع.
-
بیماری التهاب روده (IBD): شامل کرون و کولیت اولسراتیو که با التهاب مزمن روده، اسهال خونی، درد شکم و کاهش وزن همراه است.
-
شقاق مقعدی: بیماری شقاق یا فیشر نوع شایعی از بیماریهای مقعدی است که با نام زخم شقاق نیز شناخته می شود. این بیماری موجب بروز ترک در دیواره کانال مقعد شده و در اثر اعمال فشار بیش از اندازه ایجاد می شود. عامل این بیماری را می توان یبوست مداوم و مزمن، بارداری، زایمان، رابطه جنسی مقعدی، عدم رعایت بهداشت و عوامل مشابه عنوان نمود.
-
سنگ کیسه صفرا تجمع مواد سخت در کیسه صفرا که می تواند باعث درد شدید در قسمت راست و بالای شکم شود.
-
بیماری سلیاک واکنش ایمنی بدن به گلوتن که منجر به آسیب به روده باریک و سوء جذب مواد مغذی می شود.
-
عدم تحمل لاکتوز: ناتوانی در هضم قند شیر که منجر به نفخ، گاز، اسهال و درد شکم بعد از مصرف لبنیات می شود.
-
هموروئید (بواسیر): وریدهای متورم در ناحیه مقعد که موجب خونریزی، درد و خارش هنگام دفع می شوند.
منابع خبر: https://www.scripps.org/news_items/5225-six-tips-to-prevent-digestive-problems
https://cliniczarei.com/fissure/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%85%D8%A7%D8%AF/
https://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-health-tips
